آسانسور هیدرولیک

آسانسور های هیدرولیک چیست ؟

آسانسور هیدرولیک به آسانسورهایی گفته می شود که با سیستم هیدرولیک (جک و پاوریونیت) کار می کنند

  کاربری آسانسور هیدرولیک:

 * آسانسور هيدروليك مسافربر (نفربر)، آسانسور خانگی مورد استفاده در ادارات، آپارتمان های مسکونی، فروشگاهها، ویلاها و …

 * آسانسور هيدروليك خودروبر، ماشین بر، اتومبیل بر، پارکینگ، آسانسور لیفتراک بر مورد استفاده در پارکینگ ها، آپارتمان ها و …

 * آسانسور هيدروليكى صنعتی باربر، بار و نفربر مورد استفاده در انبارها، کارخانه ها، کارگاه ها، مغازه ها، بیمارستان ها، رستوران ها و …

 * آسانسور هيدروليك بيمارستانى تخت بر،  برانکاردبر مورد استفاده در مراکز درمانی

1. –آسانسور هیدرولیک برای مکان های کم مسافر و دارای ترافیک پایین و جابجایی بارهای بسیار بزرگ و سنگین بهترین گزینه می باشد .
   – در اکثر موارد آسانسور هیدرولیک تنها نوع مناسب برای نصب در بسیاری از ساختمان های قدیمی بدون آسانسور    می باشد .
   2- حداکثر سرعت کابین آسانسور هیدرولیک 0.63 متر بر ثانیه می باشد.

 مزایای آسانسور هیدرولیک

1- مزایای آسانسورهای هیدرولیک اینکه به اتاق موتورخانه در بالای چاه آسانسور نیاز نداشته و موتورخانه میتواند با حداقل اشغال فضای موجود در اطراف چاه آسانسور قرار گیرد

2-مزایای آسانسورهای هیدرولیکی اینکه نیاز به آهنکشی چندانی در سیستم غیر مستقیم (INDIRECT) نداشته، در حالی که در سیستم آسانسورهای کششی احتیاج به سازه فلزی مستحکم برای نصب ریل می باشد. از این جهت هم هزینه مواد مصرفی (ناودانی و نبشی و …) و هم اجرت نصب کاهش می یابد.

3- ايمنی در انواع آسانسور هيدروليکی غیر مستقیم به دليل استفاده از پاراشوت و شير ترکيدگی و شير ايمنی دو برابر آسانسورهای کششی است.
4- هزينه تعمير و نگهداري آسانسور هيدروليک به مراتب کمتر از آسانسورهای کششی می باشد.

5- بهره برداري موثرتر از فضاي ساختمان :

مزایای آسانسورهاي هيدروليكي این است که نياز به اتاق ماشين (موتورخانه) در بالای چاه نداشته و تنها به يك مقدار فضا (OVER HEAD) در بالاي پشت بام نياز دارند كه آن هم به علت رعايت مقررات ايمنی مربوطه مي باشد.

ب _ از آنجائي كه آسانسورهاي هيدروليكي از نوع مستقيم نيرو و بار عمودي به ساختمان تحميل نمي كند، ابعاد ستون هاي ساخته شده در اطراف چاه به طرز چشمگيري كاهش مي يابد.
پ _ از آنجائي كه اتصالات مكانيكي بين پاوريونيت و جک آسانسورهاي هيدروليكي را لوله ها و لوله هاي محافظ ( داكت ها ) تشكيل مي دهند، مي توان از اين خصوصيت قابليت انعطاف استفاده نموده و بخش پاوريونيت را در محل مناسبی در شعاع حداکثر 12 متری سيلندر هيدروليک نصب نمود.

6 – جهت بالا بردن بارهاي سنگين، موثرترين وسيله مي باشد. هنگامي كه مايل به استفاده از آسانسوری با تراول هاي كوتاه و ظرفيتی بيش از چهار تن هستيم اهميت آسانسورهاي هيدروليكي آشكارتر مي گردد زيرا كه سيستم های هيدروليكی، دارای توان و نيروي بالا برنده قوي و راندمان مكانيكي خوب، همراه با هزينه كمتر مي باشند.

هنگامي كه نيازي به سرعت هاي بالاتري نمي باشد، آسانسورهاي هيدروليكي مي توانند با ظرفيت هاي بسیار بالا برای حمل واگن هاي پر بار و سنگين و يا كاميون هاي بزرگ مورد استفاده قرار گیرد.
7- پائين آمدن سريع همراه با هزينه كمتر از آنجائي كه پائين آمدن آسانسورهاي هيدروليكي توسط نيروی ثقل تامين مي گردد؛ لذا كاربردهاي فراواني براي سريع پائين آمدن آسانسور وجود داشته كه بدون استفاده از نيروی برق انجام مي گيرد .

 مساحت چاه مورد استفاده در آسانسورهای هیدرولیکی نسبت به آسانسورهای کششی، در حدود 12% کمتر میباشد.

تاریخچه آسانسورهای هیدرولیک

 قبل از اختراع آسانسورهای کششی در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، آسانسور هیدرولیکی آبی در آمریکا رواج داشت. بدین شکل که یک جک که با نیروی آب حرکت می کرد از طریق تعداد قابل توجهی فلکه به همراه سیم بکسل باعث حرکت کابین می شد. این سیستم اشکالات بسیاری داشت از جمله تکان زیاد به هنگام حرکت و توقف و عدم تراز در طبقه.
هنگامی که در سال ۱۹۵۴ نخستین تولید کننده آلمانی، با به کارگیری روغن در جک، یک آسانسور هیدرولیکی را تولیدکرد، بهره گیری از آسانسورهای هیدرولیکی روغنی سال ها در آمریکا متداول بود.
موفقیت روزافزون این نوع آسانسورها باعث شد که دیگر تولیدکنندگان اروپایی به تولید آن بپردازند و در هر کشور برای ایمنی   آنها کدهای استانداردی تدوین نمایند. بالاخره با توافق اعضای جامعه اروپا نخستین نسخه رسمی استاندارد ۲-EN۸۱ در سال ۱۹۸۷ برای کشورهای عضو منتشر شد. در تمام کشورهای جهان و نیز اروپا به خصوص در کشور آلمان انواع سیستم های آسانسور هیدرولیکی طراحی و تولید شده است.
بررسی آماری نشان می دهد که علی رغم جدید بودن نسبی آسانسورهای هیدرولیک روغنی، این سیستم ها در بازار رواج یافته و در حدود ۷۰٪ از بازار فروش آسانسور در آمریکا را به خود اختصاص داده است. در حدود ۷۰٪ از این میزان در ساختمان های ۴ طبقه و کمتر نصب شده است. همچنین آمار در آمریکا نشان می دهد که آسانسورهیدرولیکی در ساختمان های دو و سه طبقه به طور کامل جایگزین آسانسورهای کششی می باشد.
آسانسورهای هیدرولیکی برای کاربردهای خاص دارای مزایای زیادی نسبت به آسانسورهای کششی هستند. با این حال، آسانسورهای هیدرولیک هنگامی که خوب کار نکنند باعث ایجاد مشکلات عمده ای برای مالک ساختمان واستفاده کنندگان می شوند. با به کارگیری قطعات با برند معتبر، نصب توسط افراد متخصص و سرویس و نگهداری و بازرسی مستمر میتوان از بروز این مشکلات جلوگیری کرد.

هیدرولیک علمی است که در آن از نیروی مایعات تحت فشار استفاده می کنند تا کاری را انجام دهند . به عبارت کلی هیدرولیک یعنی « انجام کارتوسط مایع تحت فشار یا حرکت » کلمه هیدرو از زبان یونانی گرفته شده است وهیدرو در زبان یونانی به معنی حرکات مایعات می باشد . انسانها اززمانهای بسیارقدیم باهیدرولیک آشنا بوده اند

   آسانسور هیدرولیک صنعتی با تجهیزات کامل ایمنی مورد استفاده در کارخانجات، کارگاهها و انبارها

انواع آسانسور هیدرولیک 

انواع آسانسور هیدرولیک را می توان بر اساس شاخص های گوناگونی دسته بندی کرد. انواع آسانسور هیدرولیک براساس نوع و روش کارگذاری جک هیدرولیک مورد بحث قرار می گیرد. آسانسورهای هیدرولیکی با استفاده از جک هیدرولیک و پاوریونیت و بواسطه جریان روغن حرکت می کنند. بنابراین همانطور که عنوان شد، انواع آسانسور هیدرولیک بر اساس تفاوت هایی که میان انواع جک و پاوریونیت وجود دارد دسته بندی می شوند.

در این دسته بندی که بیشتر جنبه کاربردی دارد، انواع آسانسور هیدرولیک بر اساس تعداد، نوع، موقعیت و روش نصب جک تعریف می شوند. بر این اساس انواع آسانسورهای هیدرولیک در زیر فهرست شده اند:

–  آسانسور هیدرولیک جک در زیر مستقیم
–  آسانسور هیدرولیک یک جک در کنار مستقیم
–  آسانسور هیدرولیک دو جک در کنار مستقیم
–  آسانسور هیدرولیک یک جک در کنار غیرمستقیم
–  آسانسور هیدرولیک دو جک در کنار غیرمستقیم
–  آسانسور هیدرولیک جک در زیر مستقیم تلسکوپی
–  آسانسور هیدرولیک یک جک در کنار مستقیم تلسکوپی
–  آسانسور هیدرولیک دو جک در کنار مستقیم تلسکوپی
–  آسانسور هیدرولیک کششی

طرز کار آسانسور هیدرولیک

 عملکرد آسانسور هیدرولیکی در جهت بالا و جهت پایین کمی متفاوت است. در حرکت جهت بالا، جریان روغن پیستون جک را به سمت بالا هدایت می کند. این جریان روغن بوسیله پمپ هیدرولیک ایجاد می شود. پمپ نیروی لازم برای گردش را از الکتروموتور تامین می کند. در حرکت جهت پایین نیز جریان روغن باعث حرکت جک می شود. ولی تفاوت در اینجاست که به دلیل وجود نیروی ناشی از وزن کابین و یا بار، کافی است شیر برگشت باز شود تا روغن به سمت مخزن حرکت کند و در نتیجه پیستون جک به پایین حرکت کند. بنابراین، نیازی به عمل کردن موتور و پمپ در حرکت جهت پایین نمی باشد .

مقایسه آسانسورهای هیدرولیکی با آسانسورهای کششی

مهمترین اختلاف  بین آسانسور هیدرولیکی و آسانسور کششی نحوه کارکرد آن ها و سیستم انتقال کابین است. آسانسورهای هیدرولیکی که توسط جک و سیستم هیدرولیک جابجا می‌شوند با آسانسورهای کششی که توسط سیمبکسل و قرقره انتقال داده می‌شوند، تفاوت دارند. از دیگر فرقهای این دو آسانسور می‌توان موارد زیر را برشمرد.

• آسانسورهای کششی نسبت به آسانسورهای هیدرولیکی انرژی کمتری مصرف می‌کنند.
• آسانسور کششی برای ساختمان‌های بلند و نیمه بلند مناسب است، اما آسانسورهای هیدرولیکی فقط برایساختمان‌های ۴ تا ۵ طبقه مناسب هستند.
• هزینه اولیه آسانسورهای کششی کمتر است.
• همه وزن آسانسور در آسانسورهای کششی به دوش موتور نیست و سیستم آن کارایی بهتری دارد

ساختار و اجزای آسانسور هیدرولیک 

به طور کلی می توان ساختار آسانسور هیدرولیک را متشکل از سه گروه اجزای هیدرولیکی، اجزای مکانیکی و اجزایا لکتریکی دانست. آنچه وجه تمایز اصلی آسانسورهای هیدرولیک از انواع دیگر آسانسور است در گروه قطعات هیدرولیک نمایانگر است . قطعات مکانیکی آسانسور و قطعات الکتریکی تا حدود زیادی مشابه سایر سیستم ها میباشند.

عمده قطعات هیدرولیک آسانسور :

• جک آسانسور هیدرولیک 

• پاوریونیت آسانسور هیدرولیک 

• کارسلینگ آسانسور هیدرولیکی
• شلنگ هیدرولیک
• روغن هیدرولیک

کاربرد مناسب آسانسور هیدرولیک

– دفاتر اداری دو سه یا چهار طبقه
– ساختمان های مسکونی دو و سه و چهار و پنج طیقه
– بیمارستان های کوچک، کلینیک ها تا سه طبقه
– ساختمان های دولتی تا چهار طبقه و سطح مفید 15 هزار متر مربع
– کارخانه ها و مراکز صنعتی کوتاه که نیاز به انتقال بارهایی از 450 کیلوگرم الی 55 تن دارند
– پارکینگ های طبقاتی و ساختمان های بزرگ برای حمل خودرو
– آسانسورهای مسافری – باری در فروشگاه ها
– آسانسورهای معلول بر که به عنوان مکمل پله برقی عمل می کنند.
– آسانسورهای شیک پانورامیک در لابی هتل ها و طبقات اولیه مراکز خرید و پاساژ .

محدودیتهای آسانسور هیدرولیک

اگرچه آسانسورهای هیدرولیکی بسیار محبوب هستند و کاربردهای مختلفی دارند، اما این نوع از آسانسورها نیزمعایب و محدودیت‌ هایی دارند که علاوه بر تولید حرارت و محدودیت ارتفاع شامل موارد زیر نیز می‌شوند.

• محدودیت سرعت
• حساسیت نسبت به وزن و دما
• محدودیت ترافیک

کاربرد نامناسب آسانسور هیدرولیک

– اغلب فروشگاه های بزرگ
– بیمارستان های بیش از ۴ طبقه.
– ساختمان هایی که بیش از ۱۴ متر مسیر حرکتی دارند
– در محل هایی که ایجاد و کندن چاله در آن ها همراه با خطرات فوق العاده است، استفاده از سیستم هیدرولیک با جک مستقیم توصیه نمی شود .

شیر ایمنی یا پاراشوت

شیر ایمنی مهم ترین بخش یک جک آسانسور می باشد که روی سیلندر جک نصب گردیده رابط بین شیلنگ هیدرولیک وجک می باشد و روغن از این طریق به جک وارد یا خارج می گردد.

عملکرد آن به این طریق است که حجم عبوری روغن را کنترل و در صورتی که کابین سرعت بیش از حد داشته باشد و یا اینکه شیلنگ هیدرولیک پاره شده باشد باعث قطع خروج روغن و توقف کابین می گردد.

کابین آسانسور

• – کابین باید به نحوی ساخته شود که حداقل بتواند وزن دو نفر را بدون انحراف دایمی در آن تحمل کند.
• – کف کابین از ورق فولادی است که ممکن است جهت کاهش سر و صدا ورقه چوبی نیز در آن بکار برده شود . 
• – روی کف جهت تزیینات داخل کابین از سنگ گرانیت سرامیک یا کف پوشش ضد خش و در کابین هایخودروبر از ورق آجدار فلزی استفاده می گردد.
• – بدنه کابین نیز با توجه به کاربری آسانسور می تواند از پوشش های فرمیکا یا استیل روی تخته های نیوپان تزیین گردد .
• – برای آسانسور های صنعتی , باربر و خودرو بر بدنه کابین از پانل های فلزی فرم داده شده استفاده می شود که باید در برابر نیروهای جانبی مقاوم باشد و از لرزش و ارتعاش دیواره ها جلوگیری شود.

ويژگي هاى آسانسور هيدروليك

– ضريب ايمنى بالا
– حركت نرم و روان ، بدون لرزش و بدون شوک
– کارکرد آرام و کم صدا
– صرفه جویی در مصرف برق
– عدم نیاز به ساخت موتورخانه در بالا چاه آسانسور
– عدم نیاز به کنده کاری زیاد در پائین
– نصب راحت و آسان

قیمت آسانسور هیدرولیک

قیمت آسانسور هیدرولیک با توجه به مکان نصب آسانسور به عوامل متعددی بستگی دارد. از جمله این عوامل میتوان به ظرفیت آسانسور هیدرولیکی، تعداد طبقات و ایستگاه های توقف آن، طول مسیر جابجایی (ارتفاع)، ابعاد آسانسور هیدرولیک، نوع درب ها (تمام اتوماتیک یا نیمه اتوماتیک)، ساختار جک، شرایط محیطی محل نصب، اروپایی یا غیر اروپایی بودن قطعات و بسیاری دیگر اشاره کرد که باید به صورت دقیق تحلیل، محاسبه و بررسی گردند.
لطفا جهت مشاوره فنی و اطلاع از قیمت آسانسور هیدرولیک مورد نظر خود با شماره تلفن های دفتر شرکت تماس حاصل فرمایید.

مزایای آسانسور هیدرولیک

کاهش خطر سقوط کابین به دلیل استفاده از جک و افزایش ایمنی

برخورداری از حرکت یکنواخت و بدون صدا

 هم تراز شدن کابین در طبقات و توقف ملایم تر

حرکت رو به پایین کابین با کمک موتور خاموش و نیروی ثقل

طول عمر زیاد قطعات و استهلاک کم به دلیل کاهش قطعات متحرک

افزایش ایمنی برای نصب و سرویس به وسیله حذف یا کاهش قطعات دوار

پاوریونیت آسانسور هیدرولیک با موتور روکار (موتور خشک)

– افزایش ایمنی و پیشگیری از خطر برق گرفتگی به وسیله قرار دادن الکتروموتور غوطه ور در مخزن پاوریونیت

– کاهش گرمای محیط موتورخانه از طریق خنک شدن الکتروموتور توسط روغن

– امکان حذف گاورنر (سرعت شمار) در سیستم های جک مستقیم با استفاده از مکانیزم Rupture Valveبرای فعال کردن سیستم ایمنی ترمز اضطراری

– امکان تنظیم سرعت تا 1متر برثانیه به وسیله شیر کنترل هیدرولیکی که به مراتب کم هزینه تر وایمن تر از آسانسور کششی VVVF است

– امکان افزایش فضای کابین و کاهش هزینه سازه چاه آسانسور

کاهش هزینه نگهداری و تعمیرات .

– افزایش ضریب ایمنی در برابر خطرات آتش سوزی و زلزله به علت سهولت دسترسی به موتورخانه در پایین و امکان خروج اضطراری از کابین

پمپ پیچشی (screw) مورد استفاده در آسانسورهای هیدرولیک.

– دسترسی آسان سرویس کار به موتورخانه در مواقع اضطراری

استفاده از فضاهای بدون استفاده با کمترین محدودیت ممکن

مزیت سیستم هیدرولیک این است که می تواند به آسانی بانیروی کم پمپ قدرت زیادی ایجاد کندتا آسانسور به راحتی بالا برود.

جک آسانسور هیدرولیکی

معایب آسانسور هیدرولیک

با توجه به نیاز آسانسورهای هیدرولیکی به انتقال روغن جهت جا به جایی، به ندرت می توان از آنها برای سرعت های بالای یک متر بر ثانیه استفاده نمود. زیرا در این صورت نیاز به موتور و پمپ تامین فشاری با توان بالا و طبیعتا گران خواهیم داشت .

گاهی از اوقات و به علت تغییرات در درجه حرارت روغن هیدرولیک، عملکرد آسانسورهای هیدرولیکی دستخوش نوسان        می گردد. درجه حرارت روغن در آسانسورهای هیدرولیکی کم ترافیک به تدریج کاهش یافته، در حالیکه در آسانسورهای هیدرولیکی پر ترافیک، حرارت آن بالا میرود. لذا بایستی که دمای اتاقک محل نصب پاور یونیت آسانسورهای هیدرولیکی را کنترل نمود تا تغییرات حرارت روغن به حداقل برسد.

قدرت مورد نیاز موتور آسانسورهای هیدرولیکی معمولا بیش از آسانسورهای کششی می باشد. لذا جهت رساندن برق به موتورخانه باید از کابلهای برق متناسب با قدرت موتور استفاده نمود تا از افت ولتاژ جلوگیری گردد. استفاده ازمدار ستاره مثلث جهت راه اندازی موتور نیز به همین علت می باشد.

هزینه های نصب و نگهداری یکی از ملاحظات اصولی در اغلب سیستم های هیدرولیکی می باشد. در سیستم جک مستقیم وسط که نیاز به حفر چاله های عمیق دارد، سوراخ کردن زمین برای نصب آسانسورهای هیدرولیکی، خطرات بر خورد با موانع زیر زمینی را افزایش داده و احیانا هزینه های جانبی را به خریدار تحمیل می کند. اغلب قرار دادهای نگهداری آسانسورهای هیدرولیکی فاقد بخش هزینه تعویض قطعات زیرزمینی می باشد و این قسمت معمولا به کارفرما واگذار می گردد.

اصولا آسانسورهای هیدرولیکی، دستگاههایی هستند که حرارت فراوانی را ایجاد می کنند زیرا تمام انرژی که درپایین آمدن آسانسور به کار میرود تبدیل به حرارت شده و سیال واسطه آن حرارت را را جذب و درجه حرارت آن بالامیرود. این تغییر درجه حرارت اگر در خارج از دامنه استاندارد سیال یا اجزای مکانیکی باشد، باعث بروز تغییراتی درترکیب سیال یا کارکرد صحیح قطعات مکانیکی شده و استفاده یا نگهداری آسانسور را با مشکل همراه می سازد.

در سیستم هیدرولیک با جک مستقیم در وسط، سیستم پر فشار هیدرولیک و تجهیزات مربوطه مدفون در معرض حملات شیمیایی، مکانیکی و الکترولیتی قرار دارند که می توانند موجب ضعیف شدن دیواره و نهایتا ایجاد نشتی در سیلندرهای هیدرولیک شوند. اقدامات فراوانی در جهت جلوگیری و یا کاهش خوردگی صورت گرفته است که از متداولترین آنها میتوان به استفاده از روکش های مخصوصی که جداکننده بخشهای مدفون از مجاورت مستقیم با سیالات زیر زمینیو خاک هستند اشاره نمود.

بررسی مزایا و معایب آسانسور هیدرولیک یکی از موضوعات مهم و زمینه ساز تصمیمات اساسی در انتخاب نوع آسانسور است.

<p>&lt;h4>آسانسورهای هیدرولیک یکی از پرکاربردترین انواع آسانسور هستند. معمولا در اولین بررسی ها آسانسورهای هیدرولیک با آسانسورهای کششی مورد مقایسه قرار می گیرند. مبنای این مقایسه جنبه های فنی و اجرایی، ایمنی و عملکرد و همچنین جنبه های اقتصادی است. اگرچه این مقایسه ها در بسیاری از موارد از دقت و صحت کافی برخوردار نیست.

پیش از انجام هر گونه مقایسه باید کاربرد سیستم مورد توجه قرار گیرد. هر کدام از مکانیزم های آسانسور می توانند در کاربرد صحیح و مناسب خود بسیار عالی عمل کنند و در کاربرد اشتباه، مشکلات عدیده ای به همراه آورند. در این نوشته نگاهی دقیق تر به ویژگی های آسانسورهای هیدرولیک خواهیم داشت که می توانند بعنوان مزایا و معایب آسانسور هیدرولیک تلقی شوند.

مزایا و معایب آسانسور هیدرولیک در یک نگاه

در این بخش برای درک کلی موضوع نگاهی گذرا به فهرست مزایا و معایب آسانسور هیدرولیک بصورت تفکیکی خواهیم داشت. در ادامه به شرح هر یک از موارد یاد شده می پردازیم.</p>

&lt;img class=”aligncenter wp-image-1893″ src=”https://tetaliftco.com/wp-content/uploads/2023/08/660DB263-D374-4B9B-88C2-834B69A61B77.jpeg” alt=”آسانسور لیفتراکبر” width=”420″ height=”420″ />

 مزایای آسانسور هیدرولیک در یک نگاه

• حذف موتورخانه از بالای چاه آسانسور
• انعطاف پذیری در تعیین محل موتورخانه
• نصب و سرویس آسان، ایمن و کم هزینه
• ایمنی بالا
• نجات اضطراری ساده تر
• حرکت نرم و عملکرد کم صدا
• انعطاف پذیری در طراحی کابین و درب ها
• آزادی عمل در طراحی آسانسورهای سنگین

معایب آسانسور هیدرولیک در یک نگاه

• محدودیت طول مسیر
• محدودیت سرعت
• حساسیت به دما
• حساسیت به وزن بار
• مزایای آسانسور هیدرولیکی

بررسی مزایای آسانسور هیدرولیک

در این بخش برخی از مهمترین مزایای آسانسور هیدرولیک که در بالا فهرست وار مطرح شدند تشریح خواهد شد. این موارد را می توان در بخش های مربوط به ایمنی و عملکرد، کارهای ساختمانی و اجرایی، فرایند نصب و راه اندازی و … دسته بندی کرد. دو مورد از این موارد که مربوط به حذف موتورخانه از بالای ساختمان و آزادی عمل در انتخاب محل پاوریونیت یا همان موتورخانه آسانسور هیدورلیکی می شود بیشتر مورد توجه معماران و سازندگان ساختمان می شود. شایان ذکر است که برخی عدم نیاز به چاهک آسانسور را در بحث مزایا و معایب آسانسور هیدرولیک مطرح می کنند. این موضوع اگرچه از نظر اجرایی می تواند صورت گیرد اما به لحاظ استاندارد آسانسور هیدرولیک نیز به چاهک نیاز دارد.

حذف موتورخانه از بالای ساختمان

یکی از مهمترین مزایای آسانسور هیدرولیکی از نظر معماری و ساخت، حذف موتورخانه از بالای چاه آسانسور در بخش فوقانی ساختمان است. برای نصب آسانسورهای کششی عمدتا باید اتاقک موتورخانه در بالای چاه آسانسور روی پشت بام احداث شود. این امر باعث می شود ضمن از دست دادن فضا (در سطح افقی و عمودی) هزینه های مالی بالایی نیز به پروژه تحمیل شود. همچنین شایان توجه است که در این وضعیت نمیتوان پشت بام را یک ایستگاه آسانسور تعریف کرد. این در حالی است که با توجه به بی نیاز بودن آسانسورهای هیدرولیک از موتورخانه در پشت بام، براحتی امکان تعریف یک ایتگاه آسانسور در پشت بام وجود دارد.

محل موتورخانه آسانسور هیدرولیک

سیستم محرکه آسانسور هیدرولیک یک مجموعه تجهیزات است که روی مخزن روغن سوار شده اند. به مجموعه این تجهیزات شامل موتور پمپ، شیر کنترل، مخزن و سایر ادوات، پاوریونیت آسانسور هیدرولیکی می گویند. پاوریونیت می تواند در تراز پایین ترین ایستگاه آسانسور هیدرولیک و با فاصله از دستگاه یا در مجاورت چاه آسانسور قرار گیرد. آزادی عمل در مکان یابی موتورخانه یکی از مهمترین مزایای آسانسور هیدرولیکی است.

نصب و سرویس آسانسور هیدرولیک

در آسانسورهای با عملکرد هیدرولیک، وزنه تعادل را حذف میکنند و بنابراین سیم بکسل های مربوطه، ریل های راهنما و سایر متعلقات آن نیز حذف می شوند. این موضوع نصب، راه اندازی و سرویس و نگهداری آسانسور را بسیار آسان تر و سریع تر می کند. همچنین حذف تجهیزات سنگین نیرو محرکه از اتاقک بالای ساختمان به سهولت و ایمنی بیشتر نصب و سرویس آسانسور کمک شایانی میکند. در نتیجه می توان یکی از مزیت های مهم آسانسور هیدرولیکی را نصب، راه اندازی و سرویس آسانسور هیدرولیک سریع تر آسان تر و ایمن تر دانست.

نجات اضطراری

عملیات نجات در شرایط اضطراری مانند قطع برق، یا بروز حوادث بسیار آسان است. این فرایند در سیستم های کششی کمی پیچیده و مشکل بوده و لازم است شخصی آموزش دیده به اتاقک موتورخانه در بالای چاه رجوع کرده و با حرکت دستی گیربکس امکان پایین آمدن کابین را فراهم کند. یکی از مزایای آسانسور هیدرولیکی عملیات نجات ساده آن است. در این وضعیت کافی است یک شیر قرمز رنگ روی پاوریونیت کمی با دست چرخانده شود تا کابین به سمت پایین به آهستگی حرکت کند. همچنین در سیستم های نجات اضطراری اتوماتیک، یک باتری بک آپ کوچک برای تحریک یک شیر برگشت ۲۴ ولت کفایت میکند. این در حالی است که در آسانسورهای کششی باتری های یک آپ باید موتور دستگاه ها را به حرکت در آورند.

ایمنی آسانسور هیدرولیک

مهمترین مزایای آسانسورهای هیدرولیک به مساله ایمنی مربوط میشود. واضح است که کارکرد هر نوع دستگاه آسانسور، جابجایی مسافر (انسان) است. این تعریف ساده مشخص میکند که موضوع ایمنی در بررسی انواع سیستم های آسانسور بیشترین اهمیت را دارد. آسانسورهای هیدرولیک دارای تمام تمهیدات و لوازم مربوط به ایمنی هستند.

مهمترین نکته قابل توجه در این رابطه، به ایمنی آسانسورهای هیدرولیک در زمان وقوع زلزله باز میگردد. بطورکلی آسانسورهای هیدرولیک در فرایند نصب، سرویس و بهره برداری ایمنی بسیار بالایی دارند. همچنین ایمنی بالا در شرایط زلزله و آنش سوزی از جمله مزایای آسانسور هیدرولیکی است.

طراحی کابین و درب ها

تنوع در نحوه کارگذاری جک (های) آسانسور هیدرولیک باعث می شود تا انواع شکل هندسی و لی اوت ورودی های کابین امکان پذیر باشد. در سیستم های یک جک در کنار، سه وجه کابین برای استقرار درب ازاد است. همچنین شایان ذکر است که ضلع مجاور جک و ریل ها، می تواند هر کدام از وجوه قائم کابین انتخاب شوند. در آسانسورهای هیدرولیک جک در زیر مستقیم، بدلیل حذف وزنه تعادل، سیم بکسل و ریل های وزنه، می توان انواع کابین های لوکس شیشه ای نمادار (پانورامیک) را طراحی کرد و بیشترین زیبایی را در پیکربندی آسانسور انتظار داشت. بنابراین می توان یکی از مهمترین مزایای آسانسور هیدرولیک را تنوع و انعطاف پذیری در انتخاب و نصب انواع کابین و درب دانست.

طراحی آسانسورهای سنگین

آسانسورهای سنگین معمولا با سرعت پایین طراحی می شوند. تعدیل سرعت آسانسور در طراحی سیستم هیدرولیک به آسانی صورت گرفته و این یکی از مزایای مهم آسانسور هیدرولیکی در مقایسه با سایر سیستم ها است. طراحی و پیاده سازی یک آسانسور بسیار سنگین با سرعت پایین در سیستم های هیدرولیک چندان که تصور می شود به توان موتور بالایی نیاز ندارد و سرعت براحتی با انواع پمپ های در دسترس قابل محاسبه است. مهمترین اصل در طراحی آسانسورهای صنعتی، توجه به مساله قابلیت اطمینان آسانسور است.

بررسی معایب آسانسور هیدرولیک

برخی از محدودیت های ذاتی در سیستم های هیدرولیک وجود دارد که در کاربردهای اشتباه و نامناسب به عنوان معایب آسانسور هیدرولیکی تلقی می شوند. در این بخش به شرح و بررسی مهمترین موارد در این خصوص پرداخته می شود. باید توجه داشت که کلیه موارد عنوان شده یا مربوط به کاربرد نامناسب هستند (مثلا محدودیت ارتفاع) و یا مانند حساسیت به دما و وزن راهکارهایی برای حل مشکل وجود دارد. بنابراین در این بخش از مطالعه مزایا و معایب آسانسور هیدرولیک به بحث درباره معایب اسانسور هیدرولیکی می پردازیم.

محدودیت طول مسیر</h3><p>آسانسورهای هیدرولیک به هیچ عنوان گزینه مناسبی برای ساختمان ها مرتفع نیستند. البته این موضوع به بیان صحیح بعنوان معایب آسانسور هیدرولیک تلقی نمیشود زیرا ارتفاع زیاد در محدوده کاربردهای این سیستم تعریف نشده است. برای ساختمان های بلندمرتبه و پر ترافیک بهتر است از انواع آسانسورهای کششی استفاده شود. بکارگیری آسانسورهای هیدرولیک در ساختمان های کم ارتفاع بدون شک راهکاری ایده آل است. بنابراین طول مسیر آسانسور هیدرولیک نمی تواند بلند در نظر گرفته شود.

محدودیت سرعت

سرعت آسانسور هیدرولیک کم تا متوسط است. در بعضی از محاورات از این موضوع بعنوان یکی از معایب آسانسور هیدرولیکی میرند. در حالیکه سرعت این سیستم (بطور معمول ۰.۶ متر بر ثانیه) سرعت مناسبی برای کاربرد صحیح آسانسور هیدرولیکی یعنی ساختمان هایی تا ۶ ایستگاه توقف معمولی است.

حساسیت به دمای روغن

دمای روغن هیدرولیک متاثر از دو فاکتور مهم است. اولین فاکتور دمای محیط و دومین فاکتور میزان عملکرد دستگاه است. این واقعیت که دمای روغن بر عملکرد سیستم تاثیر محسوسی دارد یکی از معایب آسانسورهای هیدرولیک تلقی می شود. افزایش دمای روغن باعث کاهش رقیق شدن آن شده و کاهش دما موجب افزایش غلظت می شود. این تغییرات دما بر عملکرد دستگاه تاثیر گذاشته و بعضا هم سطح سازی با طبقات، سرعت دستگاه و تنظیمات حرکتی را با اختلال مواجه می کنند. برای کاهش تاثیرات دما، از هیتر برای گرم کردن و از کولینگ سیستم برای خنک کردن استفاده می شود. البته نوع طراحی بدنه و متعلقات مخزن روغن تاثیر قابل توجی در این موضوع دارد.

حساسیت به وزن بار

یکی دیگر از مسائل مربوط به مزایا و معایب آسانسورهای هیدرولیکی حساسیت به وزن بار است. مشکل اینجاست که وزن بار کابین بر عملکرد دستگاه تاثیر می گذارد. از نظر فنی تغییر در وزن بار در فشار استاتیک و فشار کاری سیستم تغییر ایجاد کرده و نرخ جریان هیدرولیک تحت تاثیر قرار می گیرد. در نتیجه برخی از تنظیمات هم سطح سازی و سرعت بالاروی و پایین روی تغییر می کنند. این موضوع را می توان به عنوان یکی از معایب آسانسور هیدرولیکی تلقی کرد. اگرچه راهکارهایی در این رابطه ارائه شده است. مکانیزم های هیدرولیک جبران ساز فشار و همچنین بکارگیری شیرهای الکترونیکی می توانند تا حد زیادی این مشکل را مرتفع نمایند.

آسانسور هیدرولیک استاندارد موتورخانه

سیستم محرکه و تجهیزات مربوطه به آن باید در اتاق ویژه ای با دیوارهای محکم و دارای سقف و درب و یا دریچه قرارگیرد و تنها برای افراد مجاز ( پرسنل نگهداری و تعمیرات و بازرسی و گروه نجات ) قابل دسترسی باشد.

از موتور خانه نباید به جز برای آسانسور استفاده دیگری نمود.

در این مکان ها وجود کانال ها و یا ملزوماتی غیر از آنچه مورد استفاده آسانسور است، مجاز نمی باشد.

در صورتی که موتور خانه در مجاورت چاه قرار نداشته باشد، لوله کشی هیدرولیکی و سیم کشی الکتریکی بین چاهآسانسور و موتورخانه باید در داخل یک کانال یا مجرا که به همین منظور فراهم شده قرار گیرند .

دربها و دریچه هاى دسترسى موتورخانه آسانسور هیدرولیک

– دربهای دسترسی موتورخانه باید حداقل دارای 0.6 متر عرض و 1.8 متر ارتفاع داشته باشند و به طرف داخل بازنشوند.

– درها باید مجهز به قفل هایی باشند که دارای یک کلید بوده و بدون کلید از داخل باز شوند.

کف سازی ، مقاومت مکانیکی کف موتورخانه آسانسور هیدرولیک

– سازه موتورخانه آسانسور هیدرولیک باید به اندازه کافی در برابر بارها و نیروهای وارد بر آن مقاوم باشد.

– جنس کف موتورخانه باید از مواد غیر لغزنده باشد، مانند بتن یا ورق آجدار

آسانسور هیدرولیک باربر مناسب برای کارخانه، کارگاه و انبار

ابعاد موتورخانه آسانسور هیدرولیک

ابعاد موتورخانه باید اجازه دسترسی آسان به تجهیزات داخل آن را بدهد و همچنین ضمن تأمین ایمنی پرسنل، کارهایسرویس قطعات به خصوص تجهیزات برقی را میسر نماید.

کمترین ارتفاع جائیکه  سرویس دهی در آن انجام می گیرد باید 2 متر باشد و فضای باز کافی در مقابل تابلوهای کنترلوجود داشته باشد.

در محل های عبور ارتفاع ناحیه باز نباید از 1.8 متر کمتر باشد .

تهویه موتورخانه آسانسور

موتورخانه باید به طور مناسبی تهویه شود

هوای راکد قسمت های دیگر ساختمان نباید مستقیماً به داخل موتور خانه کشیده شود.

موتورها و تجهیزات مربوطه نظیر کابل های برق و غیره تا آنجایی که ممکن است در مقابل گرد و غبار و رطوبتمحافظت شوند.

روشنائی موتورخانه آسانسور هیدرولیک

موتورخانه باید مجهز به روشنایی الکتریکی دائمی باشد. به طوری که بتواند با شدت حداقل 200 لوکس نسبت به کفروشنایی مناسب را تأمین نماید .

کلید کنترل روشنایی باید نزدیک درب ورودی و قابل دسترسی و در ارتفاع مناسب نصب شود.

  موتورخانه آسانسور هیدرولیک

موتور خانه آسانسور هیدرولیک فضایی است که موتور محرکه و تابلو کنترل و تجهیزات دیگر آسانسور را در خود جای می دهد که مساحت دربچه تخلیه ها نباید کمتر از ۱ درصد مساحت مقطع چاه آسانسور باشد.

• – درب ورودی موتورخانه باید حداقل ‎به عرض 90 سانتی متر با ارتفاع 190 سانتی متر باشد و قفل آن میبایست به گونه ای باشد ‏ که از سمت داخل بدون نیاز به کلید باز شده و از بیرون با کلید باز شود.
• – درجه حرارت موتورخانه در حدود 5 تا 40 سانتی گراد باید حفظ شود .
• – شدت روشنایی در کف موتور خانه نیز باید حداقل 200 لوکس تامین گردد .
• – فن جهت تعویض هوا نیز در موتورخانه 12-14 بار در ساعت در نظر گرفته می شود .
• – درب اضطراری حداقل ابعاد آن 60 سانتیمتر در 60 سانتیمتر باید در نظر گرفته شود. پیشنهاد میگردد همواره یک ضلع موتورخانه آسانسورهای هیدرولیکی حداقل ۲ متر بوده (عمق با عرض) و ارتفاع آن نیزکمتر از ۲ متر باشد. در صورتی که موتور خانه آسانسور هیدرولیک مجاور با چاه باشد عرض دیوار مجاور هم اندازه دیوار چاه خواهد بود و امکان دسترسی به داخل چاه آسانسور نیز از طریق موتورخانه جهت انتقال تجهیزات نیز وجود خواهد داش

جمع بندی مزایا و معایب آسانسور هیدرولیک

در این مقاله تلاش شد تا با نگاهی جامع مزایا و معایب آسانسور هیدرولیک مورد بررسی قرار گیرد. در ابتدا نگاهی فهرست وار به مهمترین رئوس فواید و معایب و در ادامه بطور جداگانه مزایای آسانسور هیدرولیک و معایب آسانسور هیدرولیکی مفصلا مورد بررسی قرار گرفتند. برای مطالعه مقالات بیشتر در این زمینه پیشنهاد می کنیم بلاگ بالاکو را مشاهده کنید.

آسانسور مناسب و با کیفیت

آسانسور با کیفیت اسانسوری است که بار یانفر را در ساختمان به طور ایمن راحت وباسرویس دهی خوب جابه جامیکند

• ایمنی آسانسور

• درب باید به طورنرم و ایمن حرکت کنندبودطوری که به مسافرو بار برخورد نکند ضمنا درب هنگامی باز میشود کهکابین دقیقا در تراز طبقه قرار گرفته باشد به خصوص مشکلی برای عبور صندلی چرخدار و همچنین تخت بیمارستانیویا مانعی برای مسافرهنگام سوارشدن به داخل کابین وپیاده شدن ازان نگردد در هر حال میتوان گفت که اسانسور ایمناسانسوری است که همواره به طور مطمئن درحال فعالیت باشد

• راحتی حرکت

• شتاب گیری و تغیرات سرعت کابین به گونه ای باشد که باعث عدم اسایش مسافرین نشده ارتعاشات کابینن درحداقلممکن باشد. صدای تولیدی هنگام حرکت کابین و باز و بسته شدن درب کابین و طبقات بسیار مهم میباشد

• سرویس مناسب

• مدت زمان انتظار در طبقه ی اصلی یکی از پارامتر های نشانگر اسانسور با کیفیت است که در مرحله محاسبات زمانرفت و برگشت کابین و تعداد اسانسور و سرعت آن تاثیر میگذارد

ارتعاشات کابین

ارتعاشات کابین به دو دسته عمده که شامل ارتعاشات عمودی و افقی کابین است تقسیم میشود.ارتعاشات عمودی کابین که درحین حرکت به جهت بالاتولید میگردد میتوان به دلیل مشکلات زیر باشد

1-ایراد درموتور و بلبرینگ های ان

2-

3-ایراد درفلکه های کششی و شیارهای روی سطح ان

4-نامتعادل بودن( بالانس نبودن) فلکه های کششی و هرزه گرد

5-تنظیم نادرست درایو درتابلوهای مجهز به کنترل سرعت.

بدن انسان حسگر خوبی است که در صورت وجود نوسانات کابین درحین حرکت ارتعاشات ان را تاحد فرکانس 12هرتزتشخیص میدهد

ارتعاشات افقی

ارتعاشات افقی کابین با توجه به دلایل زیر ایجاد میگردند:

1-نصب غلط ریل ها

2-نصب کفشک های غلتکی معیوب

3-سبک بودن کاببین

4- فلکه کششی نصب شده روی کابین (اگر معیوب باشد.)

5-ارتعاشات و تاب خوردن سیم بکسل ها درهنگام حرکت کابین

صدای تولیدی به وسیله فن داخل کابین و نیز جریان هوا بین چاه وکابین و نوسان های سیم بکسل ها باعث ناراحتی مسافران داخل کابین به خصوص در اسانسورهای پرسرعت میشود و برای همین برای جلوگیری ازانتقال صدا در اسانسورهای پرسرعت معمولا بدنه کابین هابه صورت دوجداره ای و مقطع ان ها دوکی شکل طراحی و ساخته میشوند.برای تهویه ی کابین از کولرهای ویزه که هوای داخل کابین را سرد و گرم کرده به جریان می اندازند استفاره میگردد. حداکثر مقدار فشار صدای تولیدی در اسانسور ها به شرح زی میباشد:

ایمنی وآسودگی آسانسور هیدرولیک

آسانسور هیدرولیک ایمن‌ترین نوع آسانسور و قابل اطمینان‌ترین آسانسور در مواقع اضطراری مانند آتش سوزی وزلزله است.

نصب آسانسور هیدرولیک شامل کاهش فضای نصب مورد نیاز در داخل خانه، یا احتمالاً اضافه کردن فضای بیرونیخانه برای چاهک و سیم کشی مناسب آسانسور است. در نصب آسانسورهای هیدرولیک باید استانداردهای مشخصیرعایت شود، لذا انتخاب یک شرکت با تجربه در این زمینه ضروری است.

آسانسورهای هیدرولیکی ایمنی و قابلیت اطمینان را تضمین می‌کنند. آسانسورهای هیدرولیک دارای نگهداری ساده وکاهش زمان نصب، راه حلی مقرون به صرفه و ایده آل برای ساختمان های مسکونی است

روغن های آسانسور هیدرولیک.

عملکرد صحیحی آسانسورهای هیدرولیکی مستلزم استفاده از روغن هایی با مشخصات ویژه می باشد. مهمترین خصوصیات این روغن ها غلظت مناسب آن است. قابل توجه آنکه این روغن نه تنها سبب عملکرد صحیح پیستون ها (جک) گردیده، بلکه غلظت آن باید به حدی پایین باشد که بسهولت جاری شده و حتی در سرمای بالا موجب کندی حرکت شیرها و دریچه ها نگردد.

تغییرات وسیع در غلظت روغن که در نتیجه تغییرات درجه حرارت آن می باشد می تواند در عملکرد آسانسور در حین صعود هم در حین پایین آمدن نوسانات و عدم یکنواختی فراوانی بوجود آورد. بهترین درجه حرارت آن به حدود 50 درجه سانتیگراد برسد، باعث مشکلات درکار سیستم و پیرو آن در حرکت آسانسور خواهد گردید. اصولاً آسانسورهای هیدرولیکی دستگاه هایی هستند که حرارت زیادی تولید می کنند زیرا کل انرژی در هنگام پایین آمدن تبدیل به حرارت شده، این موضوع موجب گرم شدن روغن هیدرولیک می شود.

مقدار ویسکوزیته روغن آسانسود هیدرولیک

مقدار ویسکوزیته روغن در حال کار عادی آسانسور باید بین 90 تا 100 سانتی استوک (cst) باشد. در صورت تغییر ویسکوزیته روغن مشکلاتی در کارکرد آسانسور مشاهده خواهد شد.

مشخصات روغن آسانسور هیدرولیک

از دیگر مشخصات روغن هیدرولیک می توان کیفیت خوب برای روغن کاری قطعات متحرک، مقاوم در برابر اکسیده شدن، مقاومت در برابر خوردگی، خصوصیت ضد کف و سازگاری مناسب بین پمپ و روغن را نام برد.

استانداردهای روغن هیدرولیک

استانداردهای مختلفی برای روغن از سوی کشورها و سازندگان ماشین آلات تدوین شده است اما از میان همه آنها استانداردهای تعریف شده زیر مقبولیت جهانی یافته و سازندگان دستگاه ها می بایست یا از استانداردهای زیر تبعیت کنند و یا استانداردهای خود را به این استانداردها مطابقت دهند.

به عنوان مثال اگر کمپانی ولوو، کاترپیلار و یا سایر سازندگان ماشین آلات در راهنمای سرویس و نگهداری دستگاه های خود استاندارد کارخانه و یا کشور خودشان را ذکر نمایند از نظر مقررات بین المللی باید استانداردهای جهانی معادل آنرا نیز معرفی نمایند تا مصرف کنندگان (سرویس کاران و خریداران ماشین آلات) با دانستن استانداردهای جهانی، روغن مورد نیاز را از بازار تهیه و یا در صورت فقدان آن مشخصه در بازار از طریق مشورت با تولید کنندگان روغن، نیاز خود را تامین نمایند زیرا شناخت و دانستن استانداردهایی که ذیلاً اشاره می شود و طبقه بندیهایی آن به مسئولین سرویس دستگاه ها و تولید کنندگان روغن در معادن کمک موثری می نماید.

استانداردهای جهانی مورد قبول  عبارتند از:

1- SAE            2- API          3- MIL-L         4- CCMC

1- استاندراد SAE

این استاندراد روغنها را بر حسب ویسکوزیته (گرانروی یا غلظت) طبقه بندی نموده است.

حروف SAE مخفف society of automotive engineers می باشد که به معنی انجمن مهندسین خودرو و ماشین آلات می باشد. عدد جلوی SAE معرف درجه در این طبقه بندی می باشد. مثلاً: SAE3O یا SAE2O یا SAEIO همچنین ممکن است حرف W(مخفف زمستان WINTER) در جلوی اعداد باشد مثلاً SAE2OW یا SAEIOW. روغنهای چند درجه ای (MULTIGRADE) یا چهار فصل بصورت مثلاً SAELOW3O نمایش داده می شوند.

توجه: عدد جلوی SAE همانطور که اشاره شد فقط مربوط به درجه در این طبقه بندی می باشد و نشان دهنده ویسکوزیته (گرانروی) در شرایط معمولی روغن نمی باشد. بعنوان مثال روغن SAE3O به این معناست که ویسکوزیته روغن در °C 100 حدود 14 سانتی استوک می باشد. همچنین SAELOW یعنی روغنی که ویسکوزیته آن °C 20- حداکثر 3500 سانتی پواز تعریف شود یا SAE2OW یعنیروغنی که ویسکوزیته آن در °C10- حداکثر 4500 سانتی پواز باشد، یا SAELOW-30 یعنی روغنی که در °C 18- ویسکوزیته آن حداکثر 2500 سانتی پواز و در °C 100 ویسکوزیته ای بین 3/9 تا 5/12 سانتی استوک را داشته باشد.

به این ترتیب می توان نتیجه گرفت که در طبقه بندی SAEبرای روغن یک سیستم مثلاً روغن موتور با افزایش عدد جلوی SAE ویسکوزیته روغن در آن طبقه بندی بیشتر است. به عنوان مثال SAE40 دارای ویسکوزیته روغن بیشتری نسبت به SAE30 می باشد. اما نمی توان گفت ویسکوزیته روغنهای SAE مختلف مثلاً روغن اکسل و گیربکس های معمولی با یکدیگر برابر است، به عبارت دیگر هیچ رابطه ای بین اعداد SAE طبقه بندی روغن موتور و طبقه بندی SAE روغنهای دنده (اکسل و گیربکس های معمولی) وجود ندارد. بعنوان مثال یک روغن دنده SAE90 ممکن است ویسکوزیته ای بین روغن موتور SAE40 و روغن موتور SAE50 داشته باشد. پس برای انتخاب روغن معادل گرچه طبقه بندی SAE لازم است، اما کافی نمی باشد.

2- استاندارد API

استاندارد API که مخفف American Petroleum Institute یعنی انجمن علمی نفت آمریکا می باشد از قدیمی ترین و کاملترین استاندارد ها بوده و به همین دلیل نیز کاربرد وسیع جهانی دارد.

این استاندارد کیفیت و سطح کارآیی روغنها را به دو دسته کلی تقسیم نموده یکی با علامت S  با C نوشته شده مشخص می گردد.

برای موتورهای بنزینی SA,SB,SC,SD,SE,SF,SGکه SA پائین ترین کیفیت و SG بالاترین کیفیت را دارد.

برای موتورهای دیزلی CA,CB,CC,CD,CE که CAپائین ترین کیفیت و CE بالاترین کیفیت را دارد.

تذکر: اگر API بصورت API CC/CD یا API CC/SCنوشته شود منظور این است که این سطح کیفیت شامل هر دو کیفیت می شود.

3- استاندارد MIL-L

این استاندارد، استاندارد نظامی آمریکا بوده که بعلت قدیمی و کامل بودن مورد استفاده جهانی پیدا کرده است.

در این استاندارد سطوح کیفیت روغن را با شماره های مخصوصی که به دنبال حروف MIL-L می آید طبقه بندی و مشخص نموده اند، که بعضاً با توجه به سطح کیفیت، حرفی نیز به دنبال اعداد می آید مثل:

MIL-L-451998                                                               MIL-L-2104D

4- استاندارد CCMC

این استاندارد اروپائی مربوط به سازندگان خودرو در کشورهای بازار مشترک اروپا می باشد که بستگی به کیفیت روغن، در جلوی علامت اختصاری CCMC حرف G1 تا G5 (برای موتور بنزینی) و یا حرف ₁C تا ₅C(برای موتور دیزلی) و یا حروف PD₁ تا PD₂ (برای موتور دیزلی) نوشته می شود.

به هر حال این استاندارد با وجود اینکه امروزه در اروپا رواج دارد آنرا با معادل استاندراد API ذکر می کنند مثلاً:

API SF معادل CCMC G2

CD/SC معادل CCMC D2

بطور کلی طبقه بندی روغنها برحسب کیفیت و کارآئی، روغنها را بر حسب مورد کاربرد، شدت کار آن مورد، نوع طراحی و متالورژی ماشین آلات، نوع سوخت مصرفی، محیط کار آنها، نوع کار، عمر تعمیراتی و خلاصه سایر نکات جانبی طبقه بندی می نماید.

همانگونه که در مطالب فوق الذکر اشاره شد طبقه بندیSAE به انتخاب روغن از لحاظ ویسکوزیته (گرانروی) کمک می کند ولی از نظر کیفیت روغن کمکی ارائه نمی دهد به عبارت دیگر درجه ویسکوزیته دلیل خوبی و بدی روغن نمی باشد. لذا برای انتخاب روغن با کیفیت و کارآئی مناسب باید از استاندارد های سطح کیفیت شرح داده شده  بالا خص استانداردهای API و MIL-Lاستفاده نمود. متاسفانه برخی افراد به این موضوع توجه نمی کنند و فقط غلظت روغن یعنی استاندراد SAE را لحاظ می نمایند که به این ترتیب باعث وارد آمدن صدمات زیادی به ماشین آلات می شوند. بنابراین مجدداً یادآوری می گردد که برای تهیه روغن مناسب باید هم SAE را لحاظ نمود و هم یکی از استانداردهای کیفیت روغن مثلاً API که در واقع اصلی ترین معیار برای انتخاب روغن مناسب می باشد.

استاندارد ISO

سازمان بین المللی استاندارد (ISO) روغنها را بر حسب ویسکوزیته در °C 40 تعریف کرده است با توجه به اینکه این استاندارد ویسکوزیته را فقط در دمای معمول کار دستگاه های صنعتی (C° 40) تعریف نموده لذا دامنه گسترده کاری مانند استاندارد SAE که در °C 18- و °C 100 تعریف نموده را ندارد. استاندارد ایزو بیشتر برای روغنهای صنعتی و هیدرولیک بکار می رود. در مبحث SAE گفته شد که عدد جلوی SAE نشان دهنده مقدار ویسکوزیته (سانتی استوک یا سانتی پواز) نمی باشد در صورتیکه بعنوان مثال ISO  VG68 روغنی است که در °C 40 بطور متوسط دارای ویسکوزیته ای برابر 68 سانتی استوک می باشد. این نکته یکی از مزایای درجه بندی ویسکوزیته در استاندارد ایزو می باشد.

مواد افزودنی (ADDITIVE) روغن

پیشرفت تکنولوژی در ساخت ماشین آلات راهسازی با راندمان کاری بیشتر و تحقیق در مورد بهبود خواص روغن معدنی (نفتی) و گسترش دانش تولید کنندگان روغن منجر به دستیابی مواد افزودنی (ADDITIVE) شده است. مواد افزودنی تعدادی مواد شیمیایی با ترکیبات مخصوص است که شرکتهای تولید روغن با افزودن آنها مقدار معینی به روغن پایه (حاصل از پالایش نفت) خواص روغن را تصیح و ترمیم نموده و علاوه بر آن تعدادی مشخصه مخصوصی که در روغن پایه وجود ندارد و یا ضعیف می باشد به روغن می دهد.

درسالهای اخیر که سیستم هیدرولیک کاربرد وسیعی در ماشین آلات بالاخص ماشین آلات راهسازی پیدار کرده بود مسئله تامین روغن هیدرولیک مشکلی ایجاد نموده بود زیرا در این سیستم روغن ضمن روانکاری و انتقال حرارت وظیفه انتقال نیرو را نیز بعهده دارد، لذا باید فشار زیادی را تحمل نماید بدون اینکه ویسکوزیته آن تغییر محسوسی نماسد، از سوی دیگر جهت جریان داشتن روغن در هوای سرد محیط، می بایست نقطه ریزش مناسبی نیز داشته باشد. همچنین بعلت وجود مجراهای باریک (کنترل و …) در مسیر روغن و جلوگیری از مسدود شدن فیلتر میکرونی سیستم هیدرولیک باید خاصیت ضد زنگ یا ضد اکسیداسیون داشته باشد. روغن سیستم هیدرولیک باید خاصیت دمولسیون (جدا شدن از آب) را داشته باشد.

علاوه بر این به دلیل حجم زیاد روغن در سیستم های هیدرولیک می بایست روغن دارای عمر زیادی باشد. از خاصیت سیستم های هیدرولیک هوا دهی و هواگیری می باشد که اگر روغن هیدرولیک خاصیت ضد کف نداشته باشد، پس از مدتی کار در آن کف بوجود می آید که سبب کاهش انتقال نیرو می گردد.

روغن هیدرولیک باید خاصیت آببندی داشته باشد یعنی از نفوذ ذرات خارجی (مثل گردو خاک) به داخل سیستم جلوگیری نماید.

مشکلات فوق سبب شده بود که برای سیستم هیدرولیک عموماً از روغن گیاهی (نباتی) استفاده گردد که هم گران است و هم مانند روغن معدنی به وفور یافت نمی شود.

با شرح مختصری که راجع به افزودنی ها خواهیم داد در می یابیم که روغنهای معدنی طوری بهبود یافته اند خواص لازم برای برآورد ساختن نیازهای سیستم های هیدرولیک را در خود داشته باشند.

به همین خاطر است که امروزه سعی می شود در ماشین آلات به جای روغن هیدرولیک نباتی، روغن هیدرولیک معدنی که بعضاً همان روغن مورد استفاده در موتور (با توجه به SAE لازم و با عنایت به سطح کیفیت API) می باشد، مورد مصرف قرار گیرد.

1- مواد ضد اکسید  ANTI OXIDANTS

روغن در اثر گرم شدن تمایل دارد با اکسیژن هوا ترکیب شود که حاصل آن ایجاد مواد اسیدی (اسیدهای آلی) در روغن می باشد. در نتیجه باعث خوردگی مثلاً مس، سرب وکادمیوم موجود در یاتاقانها می گردد. علاوه برآن اکسید شدن روغن ایجاد مواد غیر محلول در روغن (لجنی) می نماید. پس برای جلوگیری از این اشکالات و ازدیاد عمر روغن، تولید کنندگان روغن مواد ضد اکسید به روغن اضافه می کنند.

2- مواد جلوگیری کننده از ایجاد کف   ANTI-FOAM

ورود هوا در روغن می تواند سبب تشکیل کف پایدار در آن گردد. وجود کف در روغن باعث عدم روغنکاری صحیح، سر رفتن روغن، عدم انتقال نیرو و یا کاهش آن (در سیستم های هیدرولیک) و … می گردد.

افزودن این موارد می تواند این اشکالات را برطرف نماید.

3- مواد پایین آورنده نقطه ریزش   POUR POINT DEPRESSANT

با افزودن این مواد، روغن در دمای پایین تر از درجه حرارت نقطه ریزش نیز می تواند جریان داشته باشد (سیال باشد).

4- معلق کننده ها   DISPERSANTS ADDITIVE

افزودن این مواد به روغن از تشکیل رسوب و لجن شدن مواد غیر محلول در روغن جلوگیری می نماید.

5- پاک کننده ها   DETERGENTS

افزودن این مواد به روغن از تشکیل رسوب در دماهای زیاد و خوردگی، سائیدگی و زنگ زدن جلوگیری می نماید.

6- مواد ضد سائیدگی   ANTI-WEAR

جهت ایجاد مقاومی مابین قطعات متحرک و ثابت و جلوگیری از تماس فلز با فلز این مواد به روغن افزوده می شود.

7- مواد بهبود دهنده شاخص گرانروی   VI IMPROVER

این مواد به روغنهای چند درجه ای (چهار فصل) جهت افزایش شاخص گرانروی VI افزوده می شوند.

8- مواد افزودنی کاهش دهنده اثرات فشار بر دنده ها

این مواد را به روغنهای دنده اضافه می نمایند که در اصطلاح EP (مخفف EXTREME PESSURE می باشد) نامیده می شود.

مواد EP در تحت بارهای زیاد و سطوح تماس ناهماهنگ مانند دنده های هیپوئید باعث می شوند فیلم روغن بین سطوح از بین نرود.

تذکر: سیاه شدن سریع روغن هنگام کار بر خلاف تصور عامه دلیل نامرغوب بودن آن نیست. زیرا سیاه شدن سریع روغن هنگام کار به علت وجود مواد افزودنی معلق کننده و پاک کننده (4 و 5) در روغن بوده که از ته نشین شدن و تشکیل رسوب مواد زائد مانند دوده و … جلوگیری می کنند.

در ادامه، مشخصات فیزیکی و تعریف بعضی از اصطلاحات جهت کاربرد بهتر روغن مخصوصاً برای استفاده از جداول سازندگان روغن آمده است.

1- نقطه ریزش   POUR POINT

نقطه ریزش، پائین ترین درجه حرارتی است (دمائی است) که روغن در آن درجه حرارت هنوز سیال است (می تواند جریان داشته باشد). مثلاً هر چه نقطه ریزش پایین تر باشد موتور درهوای سرد بهتر روشن می شود.

2- نقطه اشتعال   FLASH POINT

نقطه اشتعال پایین ترین درجه حرارتی است که در آن، روغن به اندازه به بخار تبدیل شده بطوریکه با نزدیک شدن شعله آتش، بخار روغن در یک لحظه مشتعل و سپس خاموش گردد. در حقیقت این نقطه بیان کننده میزان آتش گیری و فرار بودن روغن می باشد.

تذکر: حدود °30 بالاتر از نقطه اشتعال، نقطه احتراق (FIRE POINT) روغن است که در این درجه حرارت بخار روغن آتش می گیرد (شعله برای مدتی ادامه دارد).

3- TBN (قلیائیت کل)

TBN مشخص کننده میزان قلیائیت روغن است.

روغنهای که در معرض سوخت گوگرد دار (مثل گازوئیل و مازوت) هستند باید دارای خاصیت قلیائی باشند تا اسیدهای حاصله از گوگرد را خنثی کنند.

واحد قلیائیت کل mg koh/g می باشد.

4- شاخص یا اندیس ویسکوزیته VI

میزان تغییر ویسکوزیته (گرانروی) بر اثر تغییر درجه حرارت (دما) را با عددی تجربی که VI نامیده می شود نشان می دهند.

هر چه VI بالاتر باشد تغییرات ویسکوزیته بر اثر تغییر درجه حرارت کمتر خواهد بود.

VI از دو نظر اهمیت دارد:

الف– VI روغن پایه نشانه ای از میران و عمق پالایش آن روغن پایه است.

ب– ممکن است لازم باشد روغن در محدوده وسیعی از دما (^°C 140 + تا ^°C 40-) بخوبی کار کند پس باید VIبالاتری داشته باشد.

تذکر1: VI جزء ویژگی های اجباری استانداردهای رسمی روغنها گنجانده نشده است. بدلیل آنکه معمولاً VIروغن پایه حداکثر 105 می باشد در صورتیکه در اثر مواد افزودنی ممکن است VI روغن به °180 برسد.

تذکر2: برخی تصور می کنند روغن مثلاً موتور ماشین آلات هر چه ویسکوزتر باشد بهتر است، در صورتیکه باید بجای روغنی با ویسکوزیته خیلی بالا روغنی با ویسکوزیته متوسط ولی VI خیلی بالا استفاده نمود.

تذکر3: روغنهای چند درجه ای (MULTI GRADE) که قبلاً در مورد آنها توضیح داده شد دارای شاخص گرانروی یا اندیس گرانروی (VI) بسیار بالا هستند. زیرا در فرمولاسیون ساخت آنها از مواد افزودنی پلیمری استفاده شده که اثر رقیق شدن روغن را در درجه حرارت بالا از بین می برد. این روغنها طوری ساخته می شوند که ضمن دارا بودن ویسکوزیته مناسب در درجه حرارت بالا، روانی مناسب در درجه حرارت پایین از خود نشان دهند.

5- روشهای تست روغن ASTM

(AMERICAN SOCIETY FOR TESTING AND MATERIALS)

به معنی انجمن آمریکائی آزمایش و مواد می باشد و بطور کلی روشهای تست را مشخص می نماید. البته هر تستی با شماره (حرف و شماره) بعد از حرف ASTMمشخص می گردد. مانند روش آزمایش ASTMD-2270 که مربوط به روش آزمایش اندیس گرانروی روغنها می باشد.

البته موسسات دیگری هم روش تست ارائه داده اند مانند انستیتوی نفت انگلستان (IP) یا DIN آلمان و … لیکن ظاهراً ASTM کاربرد گسترده تری دارد.