از آنجایی که آسانسور به عنوان وسیله ای برای حمل و جابجایی انسان ها شناخته می شود، مهمترین موضوع در رابطه با طراحی، اجرا و بهره برداری در آن ایمنی است. یکی از پرکاربردترین انواع آسانسور، آسانسورهای هیدرولیک می باشند. در این نوشته نگاهی موشکافانه تر به موضوع ایمنی آسانسور هیدرولیک خواهیم داشت.
ایمنی آسانسور هیدرولیک
برای تامین ایمنی آسانسور هیدرولیک تعبیه شیر ایمنی ترکیدگی یا همان راپچر ولو (Rupture valve) ضروری است. در سیستم های هیدرولیک غیرمستقیم که از سیم بکسل استفاده می شود نیز نصب پاراشوت به عنوان مهمترین قطعه ایمنی آسانسور ضروری است. همچنین لوازم و ادوات ایمنی دیگر مانند سوییچ های فشار، سنسورهای الکتریکی، شیرهای کنترل و ایمنی هیدرولیک و … کارکردهای مهمی در تامین ایمنی اسانسورهای هیدرولیکی ایفا می کنند. در ادامه به بررسی لوازم و ادوات ایمنی ضروری و همچنین جنبه های دیگری از ایمنی در آسانسورهای هیدرولیک پرداخته شده است.
ایمنی ساختاری آسانسورهای هیدرولیک
آسانسورهای هیدرولیک به دو روش عمده مستقیم و غیر مستقیم نصب می شوند. در مدل آسانسور هیدرولیک مستقیم، جک بدون واسطه از طریق اتصالات صلب به کابین متصل می شود. در حالیکه در سیستم های غیر مستقیم جک از طریق فلکه و سیم بکسل یا همان طناب های فولادی به آسانسور مرتبط می شوند. ادوات ایمنی در این دو مدل باید جداگانه بررسی شوند.
راپچر ولو: چتر نجات آسانسورهای هیدرولیک
قطعه کوچکی به نام راپچر ولو Rupture valve یا همان شیر ایمنی ترکیدگی، مهمترین و اصلی ترین قطعه ایمنی در تمام آسانسورهای هیدرولیک است. در تمام مدل های جک مستقیم و غیرمستقیم تعبیه یک شیر ایمنی ترکیدگی الزامی است.
این شیر ایمنی انواع گوناگونی دارد و درست در مجاورت جک هیدرولیک مستقیم به قسمت ورودی سیلندر و قبل از شلنگ هیدرولیک نصب می شود. کارکرد راپچر ولو جلوگیری از سقوط در اثر ترکیدگی شلنگ هیدرولیک یا اتصالات دیگر است. به محض وقوع شرایط اضطراری و شروع به سقوط، شیر ترکیدگی از طریق مکانیزم هیدرولیکی، مجرای خروج روغن را مسدود کرده و جک هیدرولیک را متوقف می کند.
پاراشوت در سیستم های غیرمستقیم
در تمام مدل های آسانسور هیدرولیک غیرمستقیم که در آنها ارتباط جک و کابین از طریق سیم بکسل است، تعبیه پاراشوت یا همان ترمز ایمنی الزامی است. پاراشوت در سیستم های هیدرولیک می تواند با استفاده از مکانیزم های گوناگونی تعبیه شود.
در روش های بسیار ساده از لینک بندی های مکانیکی و اهرم و فنر هایی برای تحریک پاراشوت در صورت شل شدن قلاب بکسل ها استفاده می شود. همچنین در برخی از مدل ها پاراشوت از طریق یک وسیله گاورنر با افزایش سرعت غیرمجاز کابین تحریک می شود.
سوییچ های فشار
اگر به هر دلیلی مانند پاره شدن سیم بکسل، پاراشوت عمل کند فشار در سیستم هیدرولیک به صفر میل می کند. همچنین با عملکرد راپچر ولو فشار در سمت پاوریونیت دچار افت ناگهانی می شود. تحت شرایط غیرطبیعی و خطرناک مانند خالی شدن جک ولی پایین نیامدن فلکه در سیستم های کششی نیز فشار دچار افت ناگهانی در سیستم می شود. در همه این شرایط اضطراری که فشار کاهش ناگهانی پیدا می کند وجود سوییچ فشار حداقل باعث می شود تا با یک پالس الکتریکی به تابلوی فرمان، مدار ایمنی وارد عمل شده و رویه استاندارد برای حفظ امنیت بیشتر لحاظ شود. بر این اساس یکی از لوازم مهم ایمنی آسانسور هیدرولیک سوییچ فشار حد پایین است.
شیر ایمنی فشار شکن
شیر ایمنی فشار شکن در تمام سیستم های هیدرولیک بمنظور پایش فشار استاتیک یا دینامیک مورد استفاده قرار می گیرد. این وسیله بصورت مستمر فشار سیستم را کنترل می نماید. در صورتی که فشار بیش از حد مجاز باشد از طریق بای پاس بخشی از روغن را به مخزن خارج می کند تا فشار تعدیل شود. یکی از مواردی که منجر به افزایش فشار می شود وجود بار بیش از حد ظرفیت در کابین آسانسور است. در اینجا عملکرد فشارشکن مانند یک کنترل هیدرولیک ایمنی اورلود است. همچنین در شرایطی که در چاه آسانسور وجود یک مقاومت مزاحم یا اختلالی در عملکردها باعث جلوگیری غیرطبیعی از حرکت آسانسور در جهت بالا میشود، فشار در سیستم افزایش یافته و در اینجا فشارشکن به عنوان یک دیوایس ایمنی وارد عمل می شود.
ایمنی آسانسور هیدرولیک در نصب و سرویس
دو عامل باعث می شود تا نصب و سرویس آسانسورهای هیدرولیک در مقایسه با آسانسورهای کششی ایمنی بیشتری داشته باشد. اولین عامل مربوط به حذف وزنه های تعادل و متعلقات وابسته از داخل چاه آسانسور است. این امر باعث افزایش ایمنی برای نصاب و سرویسکاری که داخل چاه آسانسور مشغول به کار است می شود. عامل دوم مربوط به محل استقرار تجهیزات نیرو محرکه است. در آسانسورهای کششی موتور و فلکه ها در بالای چاه آسانسور تعبیه شده اند. این در حالی است که در سیستم های هیدرولیک تجهیزات محرکه در پایین روی زمین قرار گرفته اند. نصب و سرویس آسانسورها کششی خصوصا انواع آسانسور روملس کششی (MRL) با خطرات بیشتری همراه است. برای مطالعه یک مقاله جامع در این رابطه می توانید این لینک را دنبال کنید.
رویه نجات اضطراری
یکی دیگر از موارد در بهره برداری آسانسور از منظر ایمنی بحث رویه نجات اضطراری است. رویه نجات در آسانسور به امکان پایین آمدن کابین و خارج کردن مسافر در مواقع اضطرای، قطع برق یا توقف عملکردهای دستگاه مربوط است. این رویه در آسانسورهای هیدرولیک در قیاس با آسانسورهای کششی بسیار راحت است. با چرخاندن شیر دستی روی پاورونیت، کابین به آرامی پایین می آید.
ایمنی آسانسور در شرایط زلزله
در شرایط زلزله نباید از آسانسور استفاده کرد. دلیل این موضوع خطراتی است که در ارتباط با تجهیزات داخل چاه آسانسور در شرایط زلزله بوجود می آید. بسیاری از حوادث آسانسور در شرایط زلزله به دلیل خارج شدن وزنه های تعادل از مسیر خود هستند. همچنین با توجه به اینکه سیم بکسل ها توسط فلکه بالای چاه در کشش هستند، در صورتی که کف اتاقک موتورخانه (سقف چاه) دچار شکستگی شود می تواند مشکلات مهمی ایجاد کند. ایمنی آسانسور هیدرولیک در شرایط زلزله بالاتر است. زیرا آسانسور هیدرولیک در اغلب موارد بدون وزنه تعادل اجرا می شود. تجهیزات محرکه مانند جک و پاوریونیت به دلیل استقرار روی زمین در شرایط زلزله خطر کمتری خواهند داشت.
