ابعاد آسانسور

یکی از اصلی ترین پرسش ها در برابر معماران و طراحان ساختمان تعیین ابعاد آسانسور می باشد.  تعیین ابعاد اسانسور در مراحل گوناگون و نهیه نقشه آسانسور مورد تنظر است.همچنین شاید بتوان تعیین ابعاد آسانسور را از جمله مهمترین مواردی دانست که در مرحله پیش طراحی و همچنین طراحی تفصیلی آسانسورهای ساختمان روی میز طراحان آسانسور دانست. عوامل گوناگونی بر ابعاد آسانسور  تاثیر می گذارند. از یک سو اندازه ها باید بنحوی تعیین شوند که با شرایط معماری ساختمان و همچنین ملاحظات بهره برداری هماهنگی داشته باشند. از سوی دیگر اندازه ها باید در چهارچوب استاندارد ملی آسانسور و مقررات ملی ساختمان در محدوده های مجاز قرار گیرند. اندازه های کابین و به تبع آن چاه آسانسور در تناسب با ظرفیت مفید دستگاه مشخص می شوند. ظرفیت نیز بر مبنای الزامات و مقررات ساختمان و همچنین آنالیزهای ترافیکی صورت می گیرند. از جمله موارد مهم دیگر توجه به متفاوت بودن ابعاد انواع آسانسور بر اساس مکانیزم است.

ابعاد آسانسور در پلان

موضوع مورد توجه آرشیتکت ها و مهندسین ساختمان بیشتر در ارتباط با ابعاد آسانسور در پلان است. در حقیقت فضای انحصاری آسانسور که داکت یا چاه آسانسور خوانده می شود در پلان مهندسی ساختمان تعیین تکلیف خواهد شد. باید توجه داشت که از نظر مهندسین آسانسور معمولا آهنکشی چاه ملاک است و برای  اجرایآهنکشی باید فضای چاه بزرگ تر باشد. در هر حال فضای چاه آسانسور در پلان تابع دو فاکتور مهم یعنی ابعاد کابین و نوع سیستم و نحوه آرایش کابین و تجهیزات محرکه است.

نقشه آسانسور

تهیه نقشه های آسانسور نیازمند دانش فنی کامل و آشنایی با انواع و مشخصات ابعادی قطعات آسانسور است. همچنین شایان ذکر است که مهندسین آسانسور نقشه های آن را در فرایندی تدریجی در تعاول با مهندسین مشاور و معماران و مهندسین ساختمانی تهبه و تدوین می کنند.

نقشه پلان آسانسور

در نقشه پلان آسانسور جانمایی کابین، چاه، وزنه های تعادل و ریل های راهنما (در آسانسورهای کششی) و جک هیدرولیک و ریل ها (در آسانسورهای هیدرولیک) مشخص می شود. همچنین ابعاد و اندازه های دقیق هر یک از موارد فوق باید مشخص باشند. در شرکت تتالیفت تیم مهندسی پروژه کلیه نقشه های اجرایی و جانمایی را در مرحله طراحی بصورت دقیق با استفاده از نرم افزارهای مهندسی تهیه نموده و مرحله اجرا بر اساس نقشه های مورد اشاره صورت می گیرند. در زیر نمونه هایی از نقشه های ابعادی از زوایای گوناگون مربوط به پروژه های تتا لیفت آورده شده است.

ابعاد آسانسور کششی

اغلب آسانسورها در ساختمان های مسکونی، اداری و تجاری با مکانیزم کششی عمل می کنند. در این نوشته بصورت کامل ابعاد مربوط به کابین و چاه آسانسورهای کششی مورد بررسی قرار گرفته اند. اگرچه تفاوت چندانی در اندازه های کابین آسانسور با مکانیزم های گوناگون وجود ندارد. بعنوان مثال کابین یک آسانسور 4 نفره با سیستم کششی و هیدرولیک دقیقا باید در محدوده مجاز یکسانی قرار گیرند. آنچه بین سیستم های محرکه در این رابطه تفاوت ایجاد می کند، اندازه های چاه یا همان فضای آسانسور است.

نحوه جانمایی کابین، ریل ها، وزنه تعادل و درب ها مشخص کننده ابعاد چاه بر اساس ابعاد کابین  در سیستم های کششی است.

ابعاد آسانسور هیدرولیک

آسانسورهای هیدرولیک پیشینه بسیار طولانی دارند. با این وجود در سال های اخیر در سراسر دنیا محبوبیت بالایی یافته اند. اگرچه این نوع مکانیزم همواره با محدودیت هایی همراه است، مزایای بسیاری پیش رو قرار می دهد که برای دست اندرکاران ساختمان جذابیت دارد. همانطور که در بخش پیش اشاره شد، این نوع آسانسورها به لحاظ ابعاد کابین با سایر مکانیزم ها تفاوتی ندارند. نکته مهم تفاوت در ابعاد چاه آسانسور است که با توجه به روش های گوناگون نصب و آرایش جک (ها) و کابین می تواند متفاوت باشد.

بنابراین در سیستم های هیدرولیک، ابعاد کابین، جانمایی جک (ها) و کابین و نحوه ریل گذاری و درب ها مشخص کننده اندازه های نهایی چاه خواهد بود.

ابعاد کابین آسانسور

وقتی از ابعاد کابین آسانسور صحبت می شود معمولا ابعاد مفید داخلی مورد نظر است. بصورت متعارف آن ضلع کابین که درب در امتداد آن قرار گرفته عرض کابین و ضلع دیگر عمق کابین نامیده می شوند. واضح است که مساحت مفید کابین حاصلضرب عرض در عمق کابین می باشد. ضلع دیگر مکعب کابین، ارتفاع آن است که مطابق استاندارد نباید از حداقل مجاز کمتر باشد.

ابعاد چاه آسانسور

فضای انحصاری آسانسور از پایین ترین نقطه چاهک تا زیر سقف، اصطلاحا چاه یا شفت آسانسور نامیده می شود. در تناسب با عرض و عمق کابین آسانسور چاه نیز با دو اندازه عرض و عمق مشخص می شود. به عبارت دیگر، اضلاعی که درب طبقات در آنها قرار می گیرد عرض چاه و ضلع عمود بر آن عمق چاه خوانده می شود.

نقشه سکشن چاه یا شفت (داکت) آسانسور

در نقشه سکشن چاه آسانسور برشی قائم از کل داکت ارائه شده و بسته به نیاز جزییات گوناگون در آن نشان داده می شوند. در نقشه سکشن ابعاد چاه از جمله ارتفاع کل، طول مسیر، پیت، اورهد، ارتفاع کابین، ارتفاع درب ها، ارتفاع موتورخانه و ابعاد دیگری به تناسب نیازها مشخص می شوند.

اندازه های چاهک و بالاسری

چاهک فضایی از چاه است که از تراز کف پایین ترین توقف تا پایین ترین نقطه چاه امتداد می یابد. ارتفاع چاهک باید با الزامات استاندارد آسانسور مطابقت داشته باشد. به فضای بالای چاه از کف ایستگاه آخر تا زیر سقف چاه فضای بالاسری یا Over-head گفته می شود که ارتفاع آن نیز باید مطابق الزامات تعیین گردد. به فاصله کف اولین تا کف آخرین ایستگاه طول مسیر یا ارتفاع جابجایی گفته می شود. در نتیجه مجموع طول مسیر، ارتفاع چاهک و بالاسری، ارتفاع کل چاه آسانسور را تشکیل می دهند.

نقشه سکشن اورهد آسانسور

نقشه سکشن چاهک یا پیت آسانسور

ابعاد درب آسانسور

آسانسورها معمولا دارای دو نوع درب کابین و طبقات هستند. باید توجه داشته که همیشه ابعاد تمام درب های طبقات و کابین دقیقا برابر است. درب آسانسور دارای دو ضلع عرض بازشو و ارتفاع مفید است. عرض و ارتفاع درب نیز می بایست در انطباق با الزامات و در تناسب با ظرفیت و شرایط آسانسور تعیین شود. بعنوان مثال بر اساس مقررات ملی ساختمان، درب آسانسورهای مخصوص حمل ویلچر، برانکاردبر و تخت بر نمی توانند از حد تعیین شده کوچکتر باشند.

معرفی پارامترهای ابعادی

در جدول زیر بصورت خلاصه پارامترهای ابعادی آسانسور، معادل انگلیسی آنها و نماد اختصاصی شان معرفی شده اند.

ابعاد کابین و ظرفیت

همانطور که گفته شد، ابعاد اسانسور و ظرفیت آن رابطه مستقیم و مشخصی دارند. در این رابطه مساحت مفید کابین مورد توجه قرار می گیرد. اما نکته اصلی در اینجاست که مساحت کابین باید تابع ظرفیت آسانسور باشد و نه برعکس آن. به عبارت دیگر، ظرفیت اسانسور بر اساس محاسبات ترافیک و الزامات استاندارد و مقررات ملی تعیین شده و سپس فضای لازم برای کابین و به تبع آن فضای چاه آسانسور در پلن مشخص می شود.

ابعاد استاندارد اسانسور

استاندارد ملی آسانسور بر اساس استاندارد بین المللی EN81 حدود مجاز برای اندازه های کابین آسانسور را تعریف نموده است. این الزامات در تمام ساختمان های مشمول، لازم الاجرا است و اندازه های آسانسور می بایست دقیقا در انطباق با آن تعیین شده باشند. در استاندارد ملی، کمینه و بیشینه مساحت داخلی کابین بعنوان تابعی از ظرفیت مفید آسانسور منظور شده است.

ابعاد اسانسور مقررات ملی ساختمان مبحث پانزدهم

در مقررات ملی ساختمان مبحث 15 نیز الزامات مشخصی در ارتباط با ابعاد کابین و چاه آسانسورها مطرح شده است. مقررات مزبور در این رابطه تا تقریبا بر پایه استاندارد ملی تدوین شده و همپوشانی زیادی با آن دارد. با این حال به نکات اجرایی مهمی در این رابطه اشاره شده که خطوط راهنمای مشخصی برای مهندسین ساختمان ترسیم می نماید.

بر پایه اطلاعات مندرج در استاندارد ملی آسانسور و همچنین مبحث پانزدهم مقررات ملی ساختمان در دو جدول زیر حداقل و حداکثر مساحت کابین آسانسور در تناسب با ظرفیت مشخص شده است.

حداقل ابعاد آسانسور

جدول زیر حداقل مساحت مجاز کابین به واحد متر مربع را در تناسب با ظرفیت آسانسور مشخص می کند.

حداکثر ابعاد آسانسور

جدول زیر حداکثر مساحت مجاز کابین به واحد متر مربع را در تناسب با ظرفیت آسانسور مشخص می کند.

حداقل ابعاد استاندارد آسانسور مسکونی

برای به دست آورن حداقل ابعاد استاندارد آسانسور از جدول بخش پیش استفاده می شود. در این جدول حداقل مساحت مفید آسانسور بر اساس ظرفیت آسانسور مشخض شده است. بابد توجه داشت که مطابق با ضوابط و مقررات حاکم بر شرایط ساختمان چه ظرفیتی از آسانسور مجاز می باشد و به تبع ابعاد آن به عنوان حداقل ابعاد قابل قبول تعیین خواهد شد. بر اساس مقررات ملی ساختمان در ساختمان هایی که وجود آسانسور الزامی می باشد، باید حداقل یکی از آسانسورها قابلیت استفاده برای افراد کم توان با ویلچر را دارا باشد. براین اساس، حداقل ابعاد استاندارد کابین آسانسور 110 در 140 سانتیمتر با ظرفیت 8 نفر معادل 600 کیلوگرم می باشد.

ابعاد آسانسور 4 نفره در پلان

آسانسور 4 نفره را می توان در دسته آسانسورهای نسبتا کوچک و پرکاربرد مسکونی در نظر گرفت. این تیپ آسانسور پرکاربرد می تواند بصورت کششی یا هیدرولیک اجرا شود. ترکیبات گوناگونی از ابعاد کابین می تواند با توجه به شکل و ابعاد هندسی چاه آسانسور در نظر گرفته شود. در زیر به یک نمونه پیشنهادی تیپ که در بیشتر ساختمان ها کاربرد دارد می پردازیم و ابعاد آسانسور 4 نفره در پلان ساختمان را بررسی می کنیم.

• عرض کابین: 90 سانتیمتر
• عمق کابین: 100 سانتیمتر
• ارتفاع کابین: 220 سانتیمتر
• عرض درب: 70 سانتیمتر
• ارتفاع درب: 200 سانتیمتر
• عرض چاه: 140 سانتیمتر
• عمق چاه: 160 سانتیمتر
• ارتفاع چاهک: 140 سانتیمتر
• اورهد با سرعت 0.63 متر بر ثانیه: 360 سانتیمتر
• اورهد با سرعت 1 متر بر ثانیه: 370 سانتیمتر
• اورهد با سرعت 1.6 متر بر ثانیه: 380 سانتیمتر

ابعاد آسانسور 6 نفره در پلان

آسانسورهای 6 نفره که ظرفیتی معادل 8 نفر دارند، بدون شک از جمله رایج ترین آسانسورهای ساختمان های گوناگون می باشند. در ادامه به تشریح ابعاد آسانسور 6 نفره در پلان شامل ابعاد کابین اسانسور 6 نفره، ابعاد درب، ابعاد چاه، چاهک و فضای بالاسری آن خواهیم پرداخت.

• عرض کابین: 110 سانتیمتر
• عمق کابین: 110 سانتیمتر
• ارتفاع کابین: 220 سانتیمتر
• عرض درب: 80 سانتیمتر
• ارتفاع درب: 200 سانتیمتر
• عرض چاه با درب تلسکوپی: 160 سانتیمتر
• عرض چاه با درب سانترال: 180 سانتیمتر
• عمق چاه: 170 سانتیمتر
• ارتفاع چاهک با سرعت 1 متر بر ثانیه: 140 سانتیمتر
• ارتفاع چاهک با سرعت 1.6 متر بر ثانیه: 160 سانتیمتر
• ارتفاع چاهک با سرعت 2.5 متر بر ثانیه: 220 سانتیمتر
• اورهد با سرعت 0.63 متر بر ثانیه: 360 سانتیمتر
• اورهد با سرعت 1 متر بر ثانیه: 370 سانتیمتر
• اورهد با سرعت 1.6 متر بر ثانیه: 380 سانتیمتر

ابعاد آسانسور 8 نفره در پلان

طراحی آسانسورهای 8 نفره می تواند با ترکیب های گوگونی مشروط بر رعایت حدود مساحت استاندارد صورت گیرد. در ادامه ابعاد یک مدل بسیار رایج که برای جابجایی افراد با ویلچر نیز مناسب است و با سیستم کششی اجرا می شود آورده شده است.

• عرض کابین 8 نفره: 110 سانتیمتر
• عمق کابین 8 نفره: 140 سانتیمتر
• ارتفاع کابین 8 نفره: 220 سانتیمتر
• عرض درب: 80 سانتیمتر
• ارتفاع درب: 200 سانتیمتر
• عرض چاه 8 نفرهبا درب تلسکوپی: 160 سانتیمتر
• عرض چاه 8 نفرهبا درب سانترال: 180 سانتیمتر
• عمق چاه 8 نفره: 190 سانتیمتر
• ارتفاع چاهک با سرعت 1 متر بر ثانیه: 140 سانتیمتر
• ارتفاع چاهک با سرعت 1.6 متر بر ثانیه: 160 سانتیمتر
• ارتفاع چاهک با سرعت 2.5 متر بر ثانیه: 220 سانتیمتر
• اورهد با سرعت 0.63 متر بر ثانیه: 360 سانتیمتر
• اورهد با سرعت 1 متر بر ثانیه: 370 سانتیمتر
• اورهد با سرعت 1.6 متر بر ثانیه: 380 سانتیمتر

ابعاد آسانسور 13 نفره

ابعاد آسانسور باری

آسانسورهای باری می توانند به عنوان راهکاری جهت حمل بار هم در کارخانه ها و مراکز صنعتی و هم در ساختمان های مسکونی اداری و تجاری یا عمومی مورد استفاده قرار گیرند. در حالتی که آسانسورهای باری در ساختمان های غیرصنعتی مورد بهره برداری قرار می گیرند عموما تحت عنوان آسانسورهای بار و مسافر از ابعاد و محدوده های مشخص شده در استانداردهای مرجع پیروی می کنند. ابعاد آسانسور باربر طبق استاندارد کمی با ابعاد آسانسورهای مسافری متفاوت است.

کوچکترین ابعاد آسانسور

کوچکترین ابعاد آسانسور را می توان به آسانسورهای 1 نفره نسبت داد. در آسانسور یک نفره حداقل مساحت کابین باید 0.28 و حداکثر آن 0.37 متر مربع باشد. چنانچه کوچکترین ابعاد مورد نظر باشد، حداقل مساحت باید در نظر گرفته شود. بنابراین، می توان ابعاد کابین را برای مثال 50 در 56 سانتیمتر در نظر گرفت.